فرضیه پاسخ موقت به «پرسش اصلی» پژوهش است که بر پایۀ مطالعات علمی پیشین، رابطۀ میان دو یا چند عبارت مفهومی را نشان می دهد. به دیگر سخن، فرضیه پاسخ احتمالی است که به «سؤال اصلی» می دهیم.

فرضیه پاسخ مستقیم به «پرسش بنیادین» پژوهش است و بدون هیچ گونه انحراف و حاشیه روی، باید پاسخ پرسش اصلی پژوهش داده شود. اگر فرضیه از هر حیث پاسخ صحیحی باشد، اما ناظر به پرسش اصلی نباشد، نادرست است.

فرضیه باید از «نظریه»ی به خدمت گرفته شده در پژوهش استخراج شود. آن نظریه می تواند از خود پژوهشگر بوده، یا از نظریه پرداز دیگری اخذ شده باشد. این چندان مهم نیست؛ مهم این است که پژوهشگر پیش از پاسخ دادن، مشخص کرده باشد که نقطۀ عزیمت او کجاست.

فرضیه باید به گونه ای تنظیم شود که قدرت و توانایی تبیین واقعیت های تاریخی را داشته باشد؛ به این معنی که از حیث «موضوعی» و «روشی»، هماهنگ با مؤلفه های دانش تاریخ باشد. همچنین رابطۀ بین دو یا چند عبارت مفهومی را در قالب «جملات خبری» نشان بدهد. استفاده از گزاره های «دستوری» و «سؤالی» در فرضیه صحیح نیست. بهتر است فرضیه بیش از یک یا چند جملۀ کوتاه نباشد.

باید در نظر داشته باشیم که در بیان فرضیه هرگز به توضیح آن نپردازیم و از آوردن مقدمه و مؤخره و مطالب حاشیه ای اجتناب کنیم.

بر مبنای ابزار و روشهای تاریخ شناسی، آزمون پذیر باشد؛ یعنی رابطۀ عبارتهای مفهومی مندرج در فرضیه، قابلیت آزمودن به وسیلۀ ابزار و متدهای پژوهش های تاریخی را داشته باشد، زیرا دانش تاریخ توانایی آزمودن فرضیه هایی را که به مقولات فرا تاریخی (غیرطبیعی، غیرقاعده مند در حیات انسان) می پردازند، ندارد.

فرضیه باید جزئی باشد و نه کلی. به این معنی که مشخصاً بیش از یک فرضیه نباشد، و از رابطۀ چند عبارت مفهومی محدود و معین سخن به میان آورده باشد؛ زیرا فرضیه هر چقدر کلی باشد، آزمون آن سخت تر و دشوارتر خواهد بود. به ویژه در پژوهش های تاریخی که بخشی از تلاش مورخان صرف توصیف منقح رویدادها می شود، تا تحلیل خود را بر پایه های محکم و متقنی از داده ها استوار سازند.

فرضیه باید مبتنی بر رویکرد علمی تنظیم شده باشد و از بکارگیری تعابیر ارزش داورانه در آن پرهیز شود.

در طرح فرضیه نباید از واژه های مبهم و نارسا استفاده شود. فرضیه هر چقدر شفاف و صریح تنظیم شود، و از بکارگیری واژه های کژتابانه و مبهم پرهیز گردد، مناسبتر است.

وجود ابهام در فرضیه ممکن است این تصور را در ذهن مخاطب ایجاد کند که نویسنده، اشراف و تسلط کامل به آنچه می گوید، ندارد.