(جدایی راه نهاد دین از نهاد سیاست از منظر یک تصویر فرنگی)

* سه رکن و محور اروپا در قرون وسطی:

یک – کلیسا

دو – فئودالیسم

سه – زبان لاتین 

* مردم در روم به دو دسته تقسیم می شدند:

یک -  پاتریسین ها Patriciens یا اشراف: که از همۀ حقوق اجتماعی برخوردار بودند.

دو -  پلبین ها  Plebiens  یا توده ها: که از تمام امتیازات اجتماعی محروم بودند. 

* کارتاژ Carthage: شهری در ساحل تونس که در هفتم قبل از میلاد توسط  فنیقی ها ساخته شد. در زمان هانیبال = آنیبال فنیقی ها طی سه رشته جنگ های معروف به پونیک (146 تا 241 ق.م) با رمی ها منقرض شدند. 

* نبرد کارتاژ (قرطاجنه): در عصر جمهوری، رومیان بر هانیبال؛ فرمانروای کارتاژ (که منطقۀ نفوذش اطراف دریای مدیترانه به مرکزیت کارتاژ در شمال آفریقا و پادشاهی فنیقیه در شامات بود) پیروز شدند. این جنگ طی سه مرحله بود و جنگهای پونیک The Punic Wars نامیده شد. 

* یونان در سال 146 ق.م به دست رومی ها سقوط کرد و تسخیر شد. (آکائی شد و جزء متصرفات شرقی روم درآمد.) 

* کنستانتین در سال 313 میلادی طی فرمان میلان مسیحیت را آزاد کرد.

* در سال 321 میلادی، مسیحیت در سراسر امپراتوری روم به عنوان دین رسمی اعلام شد.

* در سال 395 میلادی امپراتوری روم بین دو فرزند تئودوس (یعنی آرکادیوس و هونوریوس) تقسیم شد و روم غربی و شرقی به وجود آمد. 

* روم شرقی:

مصر – سیرنائیک (لیبی) – آسیای صغیر – بین النهرین – هلال خصیب (عراق – فلسطین – اردن – سوریه و لبنان) – یونان – مقدونیه – ایلیری شرقی – سواحل دانوب. 

* روم غربی:

ایتالیا – اسپانیا – فرانسه – بریتانیا – ایلیری غربی – بخشی از سواحل رود دن و دریای سیاه. 

* تیره های اصلی ژرمن ها:

گت ها – واندال ها – فرانک ها – بورگوندها – آنگل ها و ساکسون ها. 

* تیرۀ «گت» ها در سال 410 میلادی به رهبری آلاریک شهر رم را اشغال و غارت کردند. در سال 476 میلادی آخرین امپراتور به دست اودو آکر کشته شد. بدین ترتیب بساط هزار و یکصد سالۀ امپراتوری به دست ژرمن ها برچیده شد.

از این تاریخ (476 میلادی) تا هزار سال بعد، قرون وسطی نامیده شد. 

* گت ها در میان رود دانوب و دنیپر مسکن داشتند که در پی حملۀ هونها به دو قسمت شدند:

آلاریک فرمانروای ویزیگوت ها Wisigiths  یا گوتهای عاقل بود (که به گوتهای غربی نیز شهرت دارند).

گت های شرقی یا آستروگوت ها Ostrogoths   با هونها جنگیدند و اراضی خود را از دست دادند. اما گوتهای غربی بدون جنگ از مقابل هونها گریختند.  

* در هزارۀ قبل از میلاد «سلت» ها در انگلیس و «گل» ها در فرانسه مقیم شدند. گل های مقیم فرانسه به ترانس آلپن  Trans alpine   (یا گل های آن سوی آلپ) و گل های مقیم ایتالیا به سیس آلپن ها  Cis alpine  یا گل های این سوی آلپ مشهور شدند.  

* در سال 91 هجری قمری (711 میلادی) مسلمانان به فرماندهی طارق بن زیاد و موسی بن نصیر از راه اسپانیا به اروپا حمله بردند و تا میانۀ فرانسه (پواتیه) پیش رفتند. اما به علت بروز اختلاف میان این دو فرمانده و خلیفۀ اموی (ولید بن عبدالملک بن مروان) و مقاومت مسیحیان به رهبری شارل مارتل فرمانده ژرمن ها از پیشروی باز ماندند.

مسلمانان از همان راه رفته برگشتند و با عبور از کوههای پیـــرنه در جنوب اسپانیا در اندولیزیا (= اندلس) ساکن شدند و شهر غرطبه = قرطبه = کوردوبا را به پایتختی برگزیدند.

موسی بن نصیر حکومت اندلس را میان فرزندان خود تقسیم کرد. پس از سقوط امویان، بقایای آنها تحت فرمان عبدالرحمان بن معاویه به اسپانیا آمدند و در آنجا حکومت کردند. مسلمانان هشت قرن بر اندلس حکومت کردند و در سال 1479 میلادی از این سرزمین بیرون رانده شدند. 

 * اسکندر در سال 334 قبل از میلاد به قصد تسخیر آسیا حرکت کرد و در سال 323 ق.م مرد. بعد از او مصر به بطلمیوس (سلسلۀ بطالسه)، سوریه و بین النهرین تا هند و ایران به سلوکوس (سلوکیان)، و اروپا و یونان به خانوادۀ آنتیگون رسید. 

* کلوویس در سال 481 میلادی سرزمین گل را تصرف کرد، سلسلۀ «مروونژین» ها را تأسیس کرد، مسیحی شد و حمایت کلیسا را جلب کرد. 

* شارل مارتل یا کارل مارتل (مارتل = چکش) فرمانده سپاهی که مسلمانان را شکست داد، مؤسس سلسلۀ «کارلوونژین» ها بود. 

*عید پاک Paque  یهودیان: جشن سالانه به مناسبت خروج بنی اسرائیل از مصر به بیت المقدس به فرمان یهوه [خدای یهود].

معنی این واژه برای مسیحیان: سالروز برخاستن عیسی علیه السلام از میان مردگان و دادن پیام به حواریون سه روز بعد از مصلوب شدن. 

فئودالیته؛ کیفیت و چگونگی و شرایط واگذاری زمین از سوی یک واسال بزرگتر به واسال زیردست است.

واسال: از ریشۀ سلتی به معنای «خدمتگزار»

لرد: ارباب یا سوزرن از ریشۀ لاتینی به معنای بالادستی. 

*جنگ «هانری چهارم» امپراتور آلمان و «پاپ گرگوارهفتم» [گریگوری هفتم]؛ توبۀ کانوسا در سال 1077 میلادی و عذرخواهی هانری از پاپ و بعد از آن حملۀ وی به رم. 

دانشگاه پاریس در سال 1200 میلادی شروع به کار کرد. 

*ارسطو در کتاب سیاست  la politica de aristoteles  معتقد است: دولتهایی که با بحـــران داخلی روبرو هستند، با به راه انداختن جنگ، توجه مردم را از داخل به خارج از کشور معطوف و متوجه می کنند. 

* جنگهای صلیبی The Crusades  به نبردهای خونین میان مسیحیان و مسلمانان اطلاق می شود که تقریباً در هشت رشته و طی دویست سال ( از سال 1096 میلادی تا سال 1295 میلادی) ادامه یافت.

* ثروت و مالکیت کلیسا به قدری بود که در سال 800 میلادی تقریباً یک پنجم خاک فرانسه و همچنین قسمت عمدۀ کشورهای آلمان و ایتالیا تحت مالکیت آن قرار داشت. 

* شهر جایگاه دفاع بود؛ یعنی قلعه یا  Bourg ، و ساکنان آن را قلعه نشین یا  Bourger یا  بورژووازی  Bourgeoisie که منسوب به قلعه یا Bourg بود، می نامیدند.

بورژووا Bourgeois  یعنی از طبقۀ متوسط یا مرفّـه، کاسبکار، کاسب، بازاری، سودجو و سوداگر.

بورژووازی Bourgeoisie یعنی طبقۀ متوسط، طبقۀ مرفه. 

* جنگهای صدساله (از سال 1337 میلادی تا 1453 میلادی) مربوط به مبارزۀ تجاری بر سر تسلط بر منطقۀ ثروتمند فلاندر میان انگلیس و فرانسه بود. فلاندر نخستین منطقۀ صنعتی تولید پارچه های پشمی در اروپا بود که پشم مصرفی خود را از انگلستان خریداری می کرد. 

* فرمان کبیر یا ماگنا کارتا Magna Carta در 15 ژوئن سال 1215 میلادی توسط ژان سانتر با فشار و اجبار اشراف و بورژوواها صادر شد. 

* پارلمان انگلیس در قرن چهاردهم به دو مجلس اعیان و عوام [تقسیم و] تبدیل شد. 

* در سالهای آخر قرن چهاردهم میلادی، سرواژ  Serfdom  و بیگاری در انگلیس، در اثر شورش مردم (روستاها) توسط ریچارد دوم لغو شد. 

* در انگلیس صنعت Industry با پشم بافی شروع شد. 

* جنگ گل ها  Wars of the Roses (یا جنگ سی ساله) میان خانوادۀ لانکاستر (گل قرمزی) و یورک (گل سفید) در سال 1455 میلادی آغاز شد و در سال 1485 میلادی خاتمه یافت.

در سال 1485 میلادی همزمان با پایان جنگ گل ها، هنـــری تودور Henry Tudors ؛ [هنری هفتم] بازماندۀ خاندان تودورها به سلطنت رسید و نخستین سلسلۀ سلطنتی متمرکز و استبدادی را به وجود آورد. هنری تودور از طرف مادر وابسته به خاندان لانکاستر بود. 

* سقوط غرناطه: فردیناند پادشاه آراگون و ایزابل پادشاه کاستیل با هم متحد شدند و طی ده سال جنگ آخرین پایگاه مسلمانان یعنی غرناطه [گرانادا] را در سال 1492 میلادی به تصرف خود درآوردند.( بعداً ازدواج کردند.) 

* در سال 1480 میلادی دادگاه تفتیش عقاید یا انگیزیسیون Inquisition برای تقیب بی رحمانۀ مورها (نامی اهانت آمیز که ترسایان، مسلمانان اسپانیایی را بدان عنوان می خواندند) سازمان داده شد.

(تنافر نهاد دین از نهاد دولت از منظر یک تصویر فرنگی)